Over (klassikaal) onderwijs

Als ik me in probeer te denken hoe het zou zijn om nu op school te zitten, dan slaat de schrik me om het hart. Ik heb het idee dat er enorm veel van kinderen verwacht wordt zonder dat hun duidelijk gemaakt wordt wat er van ze verwacht wordt, of hoe ze aan die verwachtingen moeten voldoen. Terugkijkend naar vroeger - en volgens mij is hier weinig in veranderd - vind ik het eigenlijk heel raar dat pas in de eerste klas van de middelbare school een beetje aandacht besteed wordt aan hoe je moet leren, en dan alleen nog maar relatief kort en alleen voor de leerlingen die een beetje mee konden komen, want de rest werd in de "studielessen" naar "bijles" gestuurd.we waren het eerste jaar van (onderwijs volgens) de mammoetwet en er werden, voor het eerst leek het, op een "officiële" manier wat gegroeide inzichten over onderwijs toegepast in het onderwijs. Als je het mij vraagt, zijn de goede ontwikkelingen die met die wet zijn ingezet, in de afgelopen jaren afgekalfd, doodgelopen en aan de kant gezet omdat het latere leven en de weerbarstige onderwijspraktijk belangrijker bleken dan een goede of bij hun passende ontwikkeling van onderwijs"genietende"personen. Of in wat radicalere termen: het is kennelijk belangrijker om brave radertjes in de maatschappij te maken dan evenwichtige en zelfstandige individuen. Maarik dwaal af, mijn punt dit keer heeft met leren leren te maken.

Waarom slaat, zoals ik in de eerste regels schreef, de angst me om het hart? Ik heb mezelf een beetje leren kennen in de afgelopen jaren en ik weet dat ik niet sterk ben in het zomaar snappen wat een ander van me wil. En ik heb het idee dat anderen heel erg sterk zijn in het niet snappen dat als ze iets van me willen, dat ze me dat dan duidelijk moeten maken op een manier die ik snap, in plaats van erop te vertrouwen dat "iedereen dat begrijpt, en jij dus ook wel". Volgens mij is dat het euvel waar het onderwijs aan mank gaat. Eigenlijk hebben we geen idee hoe we een ander iets moeten leren, en is het enige dat we kunnen bieden vage tips als "gewoon veel oefenen" (zijpad: oefenen betekent dat je iets nog niet hoeft te doen of kunnen, maar tegenwoordig hangt er bij de eerste keren oefenen al zoveel van af dat we het afleren dat je ook wel eens iets "nog niet hoeft te kunnen, omdat je het nog aan het leren bent"), "meer concentreren, beter luisteren"

Eigenlijk zeg ik het verkeerd. Want een ander iets leren, dat kunnen we best. En hoe dat moet weten we ook wel: uitleggen hoe je iets doet, laten proberen, commentaar geven en nog eens proberen. Oftewel: constant terugkoppelen en verbeteringen afleiden en uitproberen. Een zoektocht voor zowel de docent als de student, want iedereen is anders.

Ik vind het moeilijk om hier iets anders aan toe te voegen dan: en als het proces van iemand iets leren kennlijk zo gaat, hoe kun je dan de illusie hebben dat klassikaal onderwijs kan werken? Als het zo afhankelijk is van de wisselwerking tussen docent en student, hoe kan het dan ooit lukken zonder eerst alle studenten allemaal gelijk aan elkaar te laten zijn of te maken -wat niet zo is, wat we niet kunnen en kennelijk ook niet willen?

(klassikaal) onderwijs is ontstaan in een relatief homogene samenleving waarin deze verschilen nog niet zo groot waren dat ze veel uitmaakten, waarin het wegdenken van die verschillen het onderwijs en de mensen die eraan deelnamen ten goede kwam. Maar de samenleving is in dat opzicht veranderd en het onderwijs niet (wezenlijk). En dus gaan de verschillen die er tussen mensen zijn kennelijk weer tegenwerken, dan wel blijken belangrijk genoeg om te moeten concluderen dat klassikaal onderwijs in bepaalde (bestuurlijke) opzichten misschien wel efficient lijkt, maar vanuit de overweging "effectieve kennisoverdracht" eigenlijk hopeloos uit de tijd is.